TOPRAK ANA

TOPRAK ANA MATERYALİNİ OLUŞTURAN MİNERALLER NELERDİR?

Pirit, Malkazit, Siderit, Apatit, Hornblend, Olivin, Ojit, Ortoklas, Sanidin vs.

TOPRAK OLUŞUMUNA ETKİ EDEN FAKTÖRLER NELERDİR?

1) ANA MATERYAL

2) TOPOGRAFYA

3) İKLİM

4) CANLILAR

5) ZAMAN

TOPRAK PROFİLİ

Toprağın dikey olarak kesiti tetkik edildiğinde bir takım tabakalar görülür. Buna toprak profili denir. Bu tabakaların her birine horizon adı verilir. Toprak horizonu yaklaşık toprak yüzeyine paralel olan ve toprak oluşturan işlemlerin kazandırdığı özelliklere sahip toprak katıdır.

TOPRAK HORİZONLARI

A Horizonu; Organik maddece zengin, mikroorganizma faaliyetlerinin fazla olduğu profilin en üst katıdır. Bitki besin maddesince zengindir.

B Horizonu; A horizonunun altında yer alır. Daha çok su ve besin maddesi deposudur. Toprak verimliliğini belirler. A+B SOLUM adı verilir. Asıl toprak katı budur.

C Horizonu; Ana materyaldir. Mineral ve kayaçlarm parçalanmaları sonucu kum, şilt, kil gibi bir takım ayrışma ürünleri oluşur ki buna ana materyal denir. Henüz toprak karakterini kazanmamıştır. Mikroorganizma faaliyeti çok azdır.

R Horizonu; Ana kayadır.

TOPRAK BÜNYESİ (TEKSTÜR)

Bir toprak parçası içindeki mineral maddelerin esas unsurunu teşkil eden kum, şilt ve kilin belli oranlardaki karışımına bünye denir. Kısaca toprak taneciklerinin karışım oranıdır.

Toprak bünyesi toprağın su ve besin maddesi tutma kapasitesini belirler. Toprak oluşumunun hızını etkiler.Toprağın işlenebilmesi, ısısı, havalanması ve toprak İçindeki suyun hareket hızını etkiler.

Topraklar bünyelerine göre üç gruba ayrılır:

- Ağır bünyeli

- Orta bünyeli

- Hafif bünyeli

Ağır bünyeli topraklar: Su ve besin maddesi tutma kapasitesi fazladır. Suyun toprak içindeki hareketi yavaş, havalanmaları azdır. Su ve rüzgâr erozyonuna dayanıklıdır. Zamanında sürülmeleri gereklidir. Kuruyunca sürüm için fazla enerji gerektirir. Tohum yatağı hazırlamak zordur.

Orta bünyeli topraklar: Bu topraklar ağır bünyelilerle hafif bünyeli topraklar arasında yeralır. Su, besin maddesi tutma kapasiteleri, havalanmaları ve işlenmeleri kum ve kilin karışım yüzdelerine göre değişkenlik gösterir.

Hafif bünyeli topraklar: Hafif bünyeli topraklar gevşektir ve kolayca dağılır. Su ve besin maddesi tutma kapasiteleri düşüktür. Az enerji ile sürülür. Gevşek olduklarından su ve rüzgâr erozyonuna müsaittir.

TOPRAKTA RENK

Topraklara renk veren maddeler demir manganez bileşikleri ile organik maddedir. Organik madde toprağa koyu renk verin Toprakta kireç olduğunda toprağın rengi açıktır. Demirli bileşikler toprağa kırmızı renk verir. Ancak su alırsa sarı renk olur.

ORGANİK TOPRAK VE ORGANİK MADDELER

Organik Toprak: Yapılarında %20-%30 organik madde içeren topraklara organik toprak denir. Çeşitli bitki çürüntülerini ihtiva ederler.

Humus: Aşırı derecede ayrışmaya uğramış organik madde ürününe humus adı verilir. Bitkisel ve hayvansal materyal artıkları ile toprak mikroorganizmalarının sentezlediği hücre maddelerinin karışımından ibarettir.

Turba (Torf): Organik toprakların %50 den fazla organik madde içerenlerine turba adı verilir. Yüksek su tutma kapasitesine sahiptir. Fazla yağış, yüksek nem ve düşük yaz sıcaklıklarının egemen olduğu yerlerde bataklık benzeri ve su altındaki arazilerde yetişen bitkilerin oksijensizlik sebebiyle normal şekilde parçalanamayıp birikmesi ile oluşmuş, kısmen ayrışmış organik maddelere torf adı verilir.

Yaprak Çürüntüsü (Ormanaltı Toprağı): Ormanlık alanlarda yüzeydeki yaprak döküntü tabakasının hemen altında doğal olarak yer alan materyaldir.

TOPRAKTAKİ ORGANİK MADDENİN VERİMLİLİK ÜZERİNE ETKİSİ

1) Organik madde toprağın su tutma kapasitesini arttırır.

2) Toprağın iyi yapı kazanmasını sağlar.

3) Toprağın bünyesini uygun hale getirir.

4) Bitki besin maddelerinin yarayışlı hale gelmelerini sağlar.

5) Topraktaki mikroorganizmaların besin ve enerji kaynağıdır.

6) Bitki köklerinin gelişmesi için uygun ortam hazırlar.

Topraktaki organik maddenin ayrışmasına; bitkinin yaşı, kimyasal özellikleri, toprağın havalanma nem, sıcaklık, reaksiyon gibi özellikleri ile havanın sıcaklığı ve nem gibi unsular etki eder.

TOPRAKTA BİTKİ BESİN MADDELERİ

Bitkilerin gelişmesi için ışık-hava-toprak-su ve bitki besin maddelerinin uygun şekilde olması gerekir. Bu faktörlerin bir tanesi bile diğerleri ile dengeli olmadığı durumda bitki gelişmeli geriler ve tamamen durur. Bitkiler büyümek için mutlak gerekli elementlere ihtiyaç duyarlar. Havadan ve sudan karbondioksit alarak karbon, hidrojen ve oksijen ihtiyaçlarını karşılarlar bunun dışında topraktan alınması gereken elementlerde vardır. Bitkilerin bu elementler içinde fazla ihtiyaç duyduklarına makro, daha az İhtiyaç duyduklarına ise mikro besin elementleri denir.

Makro elementler: Azot fosfor, potasyum, kalsiyum ve magnezyumdur.

Mikro elementler ise; Demir, mangan, çinko, bakır, bor, molibden ve klordur,

TOPRAĞIN YAPISI (Stürüktürü)

Toprak taneciklerinin diziliş ve oturuş şekline strüktür denir. Toprağın en Önemli fiziksel özelliklerindendir. Toprak zerreleri organik madde, bakteriyel metabolizma ürünleri çeşitli olayların etkisiyle birleşerek belirli şekil ve büyüklükte kümeler oluştururlar Toprağın suyu tutması, geçirgenliği, havalanması, ısısı köklerin yayılımı gibi durumlara etki eder.

Toprak tanecikleri dizilişleri: levha, prizma, blok ve granül tip olmak üzere dört şekilde görülür.

TOPRAK REAKSİYONU

Toprağın en önemli kimyasal özelliklerindendir Asitlik ve alkalilik olarak İfade edilir. Üç hal gösterir,-Asit -Nötr -Alkali

Toprak reaksiyonu pH denilen bir birimle ifade edilir pH, toprakların İçerdiği aktif hidrojen iyonları konsantrasyonunu ifade eder pH, topraktaki besin maddelerinin yarayışlı lığ ma, mikroorganizma faaliyetlerine etki eder.

Toprakta pH değeri, pH-metre denilen bir aletle ölçülür 0-14 Aralığında derecelendirilir. Bitki gelişimi için en uygun pH değeri 65-7.0 civarıdır. pH değeri 7.5 den 8.0 e doğru yükseldiğinde topraktaki demir, mangan ve çinko gibi elementlerin yarayışlılığı azalır. Yani bitki bu elementleri alamaz. Buna karşılık molibden elementini bünyesine kolaylıkla alabilir Çünkü molibdenin yarayışlılığı bu değerde artar pH değeri 5.5- 5.0 in altına düştüğü durumda ise toprakta demir mangan ve aliminyum elementleri bitkiye toksik (zehirli düzeyde) etki edecek şekilde birikir pH değeri 7.0 iken nötrdür.7.0 den 6.0 ve aşağılara düştükçe toprak asit reaksiyon göstermeye başlar. 7.0 den 8.0 ve yukarılara çıktıkça toprak alkali reaksiyon göstermeye başlar.

Bazı bitkiler asit reaksiyonlu topraklarda iyi gelişirken bazıları nötr ve hafif alkali topraklarda iyi gelişim gösterirler. Bitkilerin büyük bölümü 6.5-7.0 pH değerinde iyi gelişebildiği İçin Toprak pH sim elverişli hale getirmek gerekmektedir. Asitliği gidermek için yani pH değerini 5.0-6.0 lardan 7,0 lere yaklaştırmak için toprağa öğütülmüş kireç veya dolomit ilavesi yapılmalıdır. Eğer pH değeri 7.5-8.0 ve daha yüksekse nötre yaklaştırmak için toprağa kükürt aliminyumsülfat demir sülfat gibi maddeler ilave etmek gerekir.